Thiếu máu là gì? Nguyên nhân gây thiếu máu và cách điều trị?

Thiếu máu xảy ra khi số lượng hồng cầu lưu thông trong cơ thể giảm. Các triệu chứng có thể bao gồm đau đầu, đau ngực và da nhợt nhạt…

Để tìm hiểu rõ hơn về thiếu máu. Mời bạn đọc cùng Tổng Đài Y Khoa tìm hiểu qua bài viết sau:

Thiếu máu xảy ra khi số lượng hồng cầu lưu thông trong cơ thể giảm. Các triệu chứng có thể bao gồm đau đầu, đau ngực và da nhợt nhạt…

1. Thiếu máu là gì?

Thiếu máu là rối loạn máu phổ biến nhất. Nó ảnh hưởng đến các tế bào hồng cầu và huyết sắc tố của bạn. Đây là protein trong các tế bào hồng cầu mang oxy từ phổi đến phần còn lại của cơ thể. Bạn cần sắt để tạo ra huyết sắc tố. Hầu hết những người bị thiếu máu đều thiếu chất sắt. Tình trạng này được gọi là thiếu máu, thiếu sắt.

Hơn 400 loại thiếu máu đã được xác định. Có một số loại thiếu máu khác, bao gồm:

  • Thiếu máu không tái tạo. Điều này xảy ra khi tủy xương của bạn có các tế bào gốc bị hư hại. Cơ thể của bạn không thể sản xuất đủ các tế bào máu mới. Tình trạng ảnh hưởng đến các tế bào hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu của bạn. Đôi khi nó được gọi là suy tủy xương.
  • Chứng tan máu, thiếu máu. Điều này xảy ra khi cơ thể bạn phá hủy các tế bào hồng cầu. Tuổi thọ bình thường của các tế bào hồng cầu là 120 ngày.
  • Thiếu máu. Điều này xảy ra khi các tế bào hồng cầu của bạn có kích thước bình thường, nhưng số lượng thấp.
  • Thiếu máu ác tính. Điều này xảy ra khi cơ thể bạn thiếu vitamin B12. Nó gây ra sự thiếu hụt các tế bào hồng cầu khỏe mạnh.

2. Triệu chứng thiếu máu

Các dạng thiếu máu nhẹ có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Mệt mỏi, hoặc cảm thấy mệt mỏi, là một triệu chứng phổ biến. Điều này là do huyết sắc tố trong các tế bào hồng cầu mang oxy. Thiếu oxy làm giảm năng lượng. Nó có thể khiến tim bạn phải làm việc nhiều hơn để bơm oxy. 

Thiếu máu có thể tạo ra các triệu chứng khác, chẳng hạn như:

  • Da xanh xao
  • Nhịp tim nhanh hoặc không đều
  • Khó thở
  • Đau ngực
  • Đau đầu
  • Tay chân lạnh
  • Móng giòn hoặc rụng tóc

Một số dạng thiếu máu có thể có các triệu chứng cụ thể:

  • Thiếu máu bất sản : sốt, nhiễm trùng thường xuyên và phát ban da
  • Thiếu máu do thiếu axit folic : khó chịu, tiêu chảy và lưỡi trơn tru
  • Thiếu máu tán huyết : vàng da, nước tiểu sẫm màu, sốt và đau bụng
  • Thiếu máu hồng cầu hình liềm : sưng đau bàn chân và bàn tay, mệt mỏi và vàng da

3. Nguyên nhân gây thiếu máu

Cơ thể cần các tế bào hồng cầu để tồn tại. Chúng mang hemoglobin, một loại protein phức tạp chứa các phân tử sắt. Những phân tử này mang oxy từ phổi đến phần còn lại của cơ thể. 

Một số bệnh và tình trạng có thể dẫn đến mức độ hồng cầu thấp. Có nhiều loại thiếu máu, và không có nguyên nhân duy nhất. Đôi khi có thể khó xác định chính xác nguyên nhân. 

Dưới đây là tổng quan chung về các nguyên nhân phổ biến của ba nhóm thiếu máu chính:

– Thiếu máu do mất máu

Mất máu là loại thiếu máu phổ biến nhất. Khi cơ thể mất máu, nó sẽ phản ứng bằng cách hút nước từ các mô bên ngoài máu nhằm cố gắng giữ cho các mạch máu được lấp đầy. Nước bổ sung này làm loãng máu. Kết quả là các tế bào hồng cầu bị pha loãng.

Mất máu có thể là cấp tính hoặc mãn tính:

  • Mất máu cấp tính có thể bao gồm phẫu thuật, sinh con, chấn thương hoặc vỡ mạch máu.
  • Mất máu mãn tính phổ biến hơn trong các trường hợp thiếu máu. Nó có thể là kết quả của loét dạ dày, ung thư hoặc khối u…

Nguyên nhân gây thiếu máu do mất máu bao gồm:

  • Tình trạng đường tiêu hóa. Chẳng hạn như loét, trĩ, ung thư hoặc viêm dạ dày
  • Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID), như aspirin và ibuprofen
  • Chảy máu kinh nguyệt

– Thiếu máu do sản xuất hồng cầu giảm hoặc bị lỗi

Tủy là một mô mềm, xốp được tìm thấy ở trung tâm của xương. Nó góp phần cho việc tạo ra các tế bào hồng cầu. Tủy xương tạo ra các tế bào gốc, phát triển thành các tế bào hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.

Một số bệnh có thể ảnh hưởng đến tủy xương. Bao gồm bệnh bạch cầu, nơi sản xuất quá nhiều tế bào bạch cầu bất thường. Điều này phá vỡ sự sản xuất bình thường của các tế bào hồng cầu.

Thiếu máu gây ra bởi các tế bào hồng cầu giảm hoặc bị lỗi bao gồm:

  • Thiếu máu hồng cầu hình liềm : Các tế bào hồng cầu bị biến dạng và phá vỡ nhanh chóng một cách bất thường. Các tế bào máu hình lưỡi liềm cũng có thể bị mắc kẹt trong các mạch máu nhỏ hơn, gây đau đớn.
  • Thiếu máu do thiếu sắt : Quá ít tế bào hồng cầu được sản xuất vì không có đủ chất sắt trong cơ thể. Điều này có thể là do chế độ ăn uống kém, kinh nguyệt, hiến máu thường xuyên, rèn luyện sức bền, một số tình trạng tiêu hóa, như bệnh Corhn.
  • Các vấn đề về tủy xương và tế bào gốc : Chẳng hạn như thiếu máu bất sản xảy ra khi có ít hoặc không có tế bào gốc. Bệnh thalassemia (tam máu bẩm sinh) xảy ra khi các tế bào hồng cầu không thể phát triển và trưởng thành đúng cách.
  • Thiếu máu do thiếu vitamin: Vitamin B-12 và folate đều cần thiết cho việc sản xuất hồng cầu. Nếu một trong hai bị thiếu, sản xuất hồng cầu sẽ quá thấp. Các ví dụ bao gồm thiếu máu megaloblastic và thiếu máu ác tính.

– Thiếu máu do sự phá hủy các tế bào hồng cầu

Các tế bào hồng cầu thường có vòng đời 120 ngày trong máu. Nhưng chúng có thể bị phá hủy hoặc loại bỏ trước đó.

Một loại thiếu máu rơi vào loại này là thiếu máu tán huyết tự miễn. Trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể xác định nhầm các tế bào hồng cầu của chính nó là một chất lạ và tấn công chúng.

Cơ thể cần các tế bào hồng cầu để tồn tại. Chúng mang hemoglobin, một loại protein phức tạp chứa các phân tử sắt. Những phân tử này mang oxy từ phổi đến phần còn lại của cơ thể.

Tan máu quá mức (phá vỡ hồng cầu) có thể xảy ra vì nhiều lý do, bao gồm:

  • Nhiễm trùng
  • Một số loại thuốc. Ví dụ, một số loại thuốc kháng sinh
  • Nọc độc của rắn hoặc nhện
  • Độc tố sản xuất thông qua bệnh thận hoặc gan tiến triển
  • Một cuộc tấn công tự miễn. Ví dụ, vì bệnh tan máu
  • Tăng huyết áp nặng
  • Ghép mạch máu và van tim giả
  • Rối loạn đông máu
  • Mở rộng lá lách

4. Điều trị thiếu máu

Có một loạt các phương pháp điều trị thiếu máu. Tất cả đều nhằm mục đích tăng số lượng hồng cầu. Điều này, làm tăng lượng oxy mà máu mang theo.

Điều trị sẽ phụ thuộc vào loại và nguyên nhân thiếu máu.

  • Thiếu máu thiếu sắt : Bổ sung sắt hoặc thay đổi chế độ ăn uống. Thực phẩm giàu chất sắt bao gồm: thịt đỏ; hải sản; thịt nội tạng, chẳng hạn như gan; các loại ngũ cốc; quả hạch; đậu, đặc biệt là đậu lima; rau lá xanh đậm, chẳng hạn như rau bina và bông cải xanh
  • Anemias thiếu vitamin : Phương pháp điều trị bao gồm bổ sung chế độ ăn uống và tiêm B-12.
  • Bệnh thalassemia : Điều trị bao gồm bổ sung axit folic, cắt bỏ lá lách. Đôi khi, truyền máu và cấy ghép tủy xương.
  • Thiếu máu của bệnh mãn tính : Đây là thiếu máu liên quan đến một tình trạng tiềm ẩn nghiêm trọng, mãn tính. Không có phương pháp điều trị cụ thể, và trọng tâm là điều kiện cơ bản.
  • Thiếu máu bất sản : Bệnh nhân sẽ được truyền máu hoặc cấy ghép tủy xương.
  • Thiếu máu hồng cầu hình liềm : Điều trị bao gồm liệu pháp oxy, giảm đau và truyền dịch. Cũng có thể có kháng sinh, bổ sung axit folic và truyền máu. Một loại thuốc trị ung thư được gọi là Droxia hoặc Hydrea cũng được sử dụng.
  • Anemias tan máu : Bệnh nhân nên tránh dùng thuốc có thể làm cho bệnh nặng hơn và họ có thể được dùng thuốc ức chế miễn dịch và điều trị nhiễm trùng. Plasmapheresis, hoặc lọc máu, có thể cần thiết trong một số trường hợp.

5. Các yếu tố rủi ro

Sau khi điều trị, hầu hết mọi người tiếp tục sống một cuộc sống bình thường, khỏe mạnh. Tuy nhiên, thiếu máu có thể có tác dụng kéo dài hoặc đe dọa tính mạng. Đây là phổ biến hơn nếu tình trạng là mãn tính, nghiêm trọng hoặc không được điều trị. Chúng bao gồm:

  • Rối loạn nhịp tim. Đây là một vấn đề với nhịp tim của bạn. Nó có thể quá nhanh, quá chậm hoặc không đồng đều. Theo thời gian, điều này có thể dẫn đến bệnh tim hoặc suy tim.
  • Tổn thương cơ quan. Điều này có thể xảy ra nếu một cơ quan không nhận đủ oxy.
  • Hệ thống miễn dịch suy yếu. Điều này có thể gây tử vong nếu hệ thống miễn dịch của bạn yếu do ung thư, bệnh (như HIV / AIDS) hoặc nhiễm trùng.

Trẻ bị thiếu máu thiếu sắt có nguy cơ ngộ độc chì cao hơn. Chúng cũng có thể phát triển các vấn đề về tinh thần, vận động hoặc hành vi trong một thời gian dài.

Phụ nữ mang thai bị thiếu máu do thiếu sắt có thể sinh non hoặc nhẹ cân. Cũng có nguy cơ cần truyền máu nếu bạn mất nhiều máu trong khi sinh. Thiếu máu có thể liên quan đến trầm cảm sau sinh.

6. Lời kết

Người bị thiếu máu phụ thuộc vào nguyên nhân. Nhiều trường hợp thiếu máu có thể được ngăn ngừa hoặc giải quyết thông qua thay đổi chế độ ăn uống. Một số loại có thể tồn tại trong một thời gian dài. Một số loại có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị.

Bất cứ ai cảm thấy yếu đuối và mệt mỏi nên đi khám bác sĩ để kiểm tra thiếu máu.

Nguồn tham khảo:

  • nhlbi.nih.gov
  • ncbi.nlm.nih.gov
  • anaemic.org

D.G – Tổng Đài Y Khoa

Đánh giá bài viết

Bình luận

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to Top