Bệnh ấu trùng sán lợn hay bệnh lợn gạo là bệnh truyền nhiễm gây ra bởi ấu trùng sán dây lợn (hay còn gọi là sán dải lợn). Bệnh ấu trùng sán lợn thường lây nhiễm qua con đường ăn thực phẩm hoặc uống nước bị ô nhiễm bởi trứng sán dây. Người nhiễm bệnh có thể có rất ít hoặc không có triệu chứng trong nhiều năm, tuy nhiên nếu không điều trị, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: gây động kinh, giảm trí nhớ, rối loạn vận động, mù lòa…
Tổng quan về bệnh ấu trùng sán lợn
Bệnh ấu trùng sán lợn do ấu trùng sán dây lợn gây ra. Khi ấu trùng sán lợn trưởng thành thì bệnh có tên gọi là bệnh sán dây.
Nguyên nhân gây ra bệnh là dạng trứng của Taenia solium (thường được viết tắt là T. solium và còn được gọi là sán dây lợn), được truyền qua đường phân – miệng.
Khi người ăn phải trứng sán dây lợn từ ngoại cảnh theo: thực phẩm, rau quả hoặc nguy hiểm hơn là những người đang mắc sán trưởng thành ký sinh ở ruột non như say tàu, say xe, phụ nữ có thai hoặc sốt cao, nôn oẹ… Những đốt sán già rụng ở ruột non theo nhu động ngược chiều lên dạ dày, dưới tác dụng của dịch tiêu hoá trứng từ các đốt già được giải phóng ra xuống tá tràng, hàng nghìn ấu trùng thoát ra khỏi trứng và chui qua thành ruột vào hệ tuần hoàn đi khắp cơ thể, vào các cơ, các mô, phát triển thành nang ấu trùng sán.
Khi xâm nhập, ấu trùng sán chui qua thành ruột vào hệ thống tuần hoàn và đi khắp cơ thể lợn. Sau 24-72 giờ kể từ khi ăn phải ấu trùng sẽ cư trú ở các mô liên kết hoặc các cơ, sau 2 tháng ấu trùng tạo thành một nang có vỏ bọc ngoài (kích thước 17-20×7-10 mm), còn được gọi là gạo lợn (cysticereus cellulosae), trong nang có dịch màu trắng, mẩu đầu sán với 4 giác và 2 vòng móc.
Sán dây lợn đặc biệt phổ biến ở châu Á, châu Phi cận Sahara và châu Mỹ Latinh. Ở một số khu vực người ta tin rằng có tới 25% người dân bị ảnh hưởng. Trên toàn thế giới vào năm 2015, nó đã gây ra khoảng 400 cái chết. Bệnh ấu trùng sán lợn cũng ảnh hưởng đến lợn và bò nhưng hiếm khi gây ra các triệu chứng vì hầu hết ấu trùng không sống đủ lâu. Bệnh đã xảy ra ở người trong suốt chiều dài lịch sử. Đây là một trong những bệnh nhiệt đới bị bỏ quên.
Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh thường do cách ăn thực phẩm hoặc uống nước bị ô nhiễm bởi trứng sán dây. Trong số các loại thực phẩm, thịt lợn nhiễm sán chưa chín kỹ, rau chưa nấu chín là nguồn lây nhiễm chính.
Biến chứng – Hậu quả của bệnh ấu trùng sán lợn, bệnh sán dây
- Ấu trùng sán nếu đi vào não, ký sinh trong não sẽ tạo thành những bọc ấu trùng gây ảnh hưởng tới hệ thần kinh mà hiện nay mọi người thường gọi là sán não. Các biểu hiện của sán não như đau đầu, buồn nôn, nặng có thể có những biểu hiện co giật giống như bệnh động kinh.
- Ấu trùng sán đi vào mắt, ký sinh trong đáy mắt có thể gây mù lòa.
- Ấu trùng sán ký sinh trong cơ với mật độ cao sẽ gây viêm cơ khiến trương lực cơ giảm, làm giảm khả năng lao động.
- Ấu trùng sán cũng có thể ký sinh ở da gây nên những hạt gạo dưới da, ảnh hưởng tới thẩm mỹ.
Dấu hiệu và triệu chứng
Biểu hiện của bệnh tuỳ theo vị trí khu trú của nang: ở da ảnh hưởng tới thẩm mỹ, ở não có thể gây động kinh, giảm trí nhớ hoặc rối loạn vận động. Vật chủ ký sinh trung gian của sán dây hay sán dải lợn là lợn và cũng có thể là người. Ấu trùng của sán dây Taenia solium là ấu trùng lợn gạo có thể thấy trong hệ cơ vân, cơ tim và nhiều bộ phận khác trong cơ thể.
– Sán ký sinh ở Hệ cơ
Ấu trùng sán lợn có thể phát triển ở bất kỳ cơ xương nào ở người. Sự xâm lấn của ấu trùng vào cơ có thể gây ra viêm cơ, với sốt, tăng bạch cầu ái toan và giả mạc cơ, bắt đầu với sưng cơ và sau đó tiến triển thành teo và xơ hóa. Trong hầu hết các trường hợp, nó không có triệu chứng kể từ khi ấu trùng chết và bị vôi hóa.
– Sán ký sinh ở Hệ thần kinh
Thuật ngữ neurocysticercosis thường được chấp nhận để chỉ các u nang trong nhu mô não. Nó có biểu hiện co giật và ít gặp hơn là đau đầu. Các u nang nằm trong não thất có thể ngăn chặn dòng chảy của dịch não tủy và xuất hiện với các triệu chứng tăng áp lực nội sọ. Các tổn thương này có thể rất nhiều và đe dọa tới tính mạng.
– Sán ký sinh ở Mắt
Trong một số trường hợp, ấu trùng có thể được tìm thấy trong nhãn cầu, cơ ngoại bào và dưới kết mạc. Tùy thuộc vào vị trí, chúng có thể gây ra những khó khăn về thị giác dao động với vị trí mắt, phù võng mạc, xuất huyết, giảm thị lực hoặc thậm chí mất thị giác.
– Sán ký sinh dưới Da
U nang dưới da ở dạng nốt sần, di động, xuất hiện chủ yếu ở thân và tứ chi. Các nốt dưới da đôi khi gây đau.
Cách phòng bệnh ấu trùng sán lợn, bệnh sán dây
Bệnh ấu trùng sán lợn có thể được ngăn ngừa hiệu quả bằng vệ sinh và sát trùng cá nhân, bao gồm:
- Nấu chín thực phẩm, đặc biệt là thịt lợn, rau.
- Vệ sinh và thực hành vệ sinh đúng cách
- Sử dụng nguồn nước sạch
- Chỉ ăn rau sống có nguồn gốc xuất xứ đảm bảo và được tiệt trùng đúng cách.
Điều trị bệnh ấu trùng sán lợn
Điều trị những người bị bệnh sán dây rất quan trọng để ngăn ngừa sự lây lan. Điều trị bệnh khi không liên quan đến hệ thần kinh có thể không cần thiết. Điều trị cho những người bị chứng loạn thần kinh có thể bằng thuốc praziquantel hoặc albendazole. Các loại thuốc này có thể được yêu cầu dùng trong thời gian dài. Dùng steroid để chống viêm trong khi điều trị, và thuốc chống động kinh cũng có thể được yêu cầu. Phẫu thuật đôi khi được thực hiện để loại bỏ các u nang.
Lời kết
Trên đây là một số thông tin tổng quan về bệnh ấu trùng sán lợn, bệnh sán dây, một trong những bệnh nhiệt đới bị bỏ quên. Quý vị nên xét nghiệm xem mình có bị nhiễm sán hay không nếu Quý vị ở khu vực có nhiều người bị bệnh ấu trùng sán lợn, sán dây hoặc thường xuyên tiếp xúc với nguồn lây nhiễm bệnh, có thói quen ăn rau sống, thực phẩm chưa chín kỹ.
Nếu Quý vị có thắc mắc gì về bệnh ấu trùng sán lợn, sán dây hay các xét nghiệm liên quan đến bệnh, Tổng đài Y khoa luôn sẵn sàng tư vấn miễn phí.
Nếu Quý vị quan tâm tới việc xét nghiệm bệnh ấu trùng sán lợn, sán dây, Quý vị có thể đặt hẹn thông qua Tổng đài Y khoa để chúng tôi là cầu nối chăm sóc và bảo vệ quyền lợi cho Quý vị.
[bookly-form category_id=”3″ service_id=”23″ hide=”categories,date,week_days,time_range”]
Nguồn: theo Wikipedia
